Od lutego 2015 roku rozpoczęliśmy rozmowy z żuławskimi osadnikami i autochtonami. Jak to robimy? Pytamy sąsiadów, znajomych, którzy znają żyjących jeszcze starszych mieszkańców i prosimy ich o opowieści. Czy chętnie z nami rozmawiają? Tak, chcą wspominać, wracają myślami do czasów swej najczęściej trudnej, bo naznaczonej wojną, młodości.

Zawsze wskazują moment osiedlenia się na Żuławach jako swoistą cezurę. Doskonale pamiętają pierwszy moment, gdy zobaczyli tę płaską, niedawno zalaną, ale żyzną ziemię obiecaną. Mężczyźni widzieli w niej potencjał i obietnicę godnego życia w dobrobycie; kobiety wspominają rozpacz, która w nich wzbierała na widok wszech obecnych trzcin, wody, zniszczonych wojenną zawieruchą domów… Zostali, choć oznaczało to ciężką pracę.

Ci, którzy się tu urodzili, od zawsze czuli się związani z tą niezwykłą ziemią, która już przed wojną oznaczała dla nich bezpieczne i dobre życie. Opowiadają o trudach aklimatyzacji na powojennych Żuławach, wśród nowych sąsiadów, w nowej rzeczywistości.

Już dziś publikujemy kilka fotografii, które udostępnili nam rozmówcy. Ich życie, praca, codzienność zatrzymana na zdjęciach, uzupełnia  i ubarwia  historię naszego regionu, dodaje też cegiełki do budowania fundamentów naszej lokalnej tożsamości.

Wkrótce podzielimy się z Wami fragmentami wywiadów. Spotkania te są zawsze fascynująca podróżą w przeszłość, w świat umykających współczesnemu światu wartości. To, co łączy wszystkich rozmówców, to skromność. “A co ja pani ciekawego powiem, moje życie było zwykłe i podobne do innych: wojna, praca przymusowa/walka z Niemcami/Rosjanami, strach, ukrywanie się, szukanie nowego domu na ziemiach odzyskanych, podróż bydlęcym wagonem na Żuławy, odbudowa domu, wycinanie trzcin, ciężka ziemia - ciężka praca, praca, praca, praca, dzieci, dom, praca i tak to… Nic ciekawego.”

Zdjęcia z archiwum rodzinnego Pani Anny Glazer mieszkanki Nowego Dworu Gdańskiego przybyłej na Żuławy 1947 roku.